Drejtësia e rrëmbyer që merret me të kaluarën në Ballkan

Cila është përgjigja e duhur politike ndaj mizorisë masive? Në "Drejtësia e rrëmbyer", Jelena Subotiç gjurmon dizajnin, zbatimin dhe rezultatet politike të institucioneve të krijuara për t'u marrë me trashëgimitë e dhunës pas luftërave jugosllave. Ajo konstaton se përpjekjet ndërkombëtare për të vendosur përgjegjësi për krimet e luftës në ish-Jugosllavi janë përdorur për të ndjekur qëllime shumë të ndryshme politike lokale. Duke iu përgjigjur presioneve ndërkombëtare, Serbia, Kroacia dhe Bosnja kanë zbatuar mekanizma të ndryshëm të "drejtësisë tranzicionale" - adresimin sistematik të krimeve të kaluara pas përfundimit të konflikteve. Megjithatë, drejtësia tranzicionale në të tre vendet udhëhiqej nga motive të fshehta politike: për të hequr qafe kundërshtarët politikë të brendshëm, për të marrë ndihmë financiare ndërkombëtare ose për t'u pranuar në Bashkimin Evropian. Subotiç argumenton se kur drejtësia tranzicionale "rrëmbehet" për strategji të tilla politike lokale, ajo nxit reagimin e brendshëm, thellon paqëndrueshmërinë politike dhe madje krijon versione alternative, të politizuara të historisë. Që gjyqet për krimet e luftës (si ato në Hagë) dhe komisionet e së vërtetës (si në Afrikën e Jugut) janë të nevojshme dhe të dëshirueshme, është bërë një besim kryesor në mesin e atyre që merren me rindërtimin e shoqërive pas konfliktit. Tani pritet që shtetet të merren me trashëgimitë e tyre të dhunshme në një mjedis institucional dhe jo përmes amnistisë së plotë ose drejtësisë së fitimtarit. Megjithatë, kjo pritje e re ka prodhuar rezultate paradoksale. Për të shmangur grackat e drejtësisë së rrëmbyer, argumenton Subotiç, komuniteti ndërkombëtar duhet të fokusohet në transformimin më të gjerë dhe më të thellë social të shoqërive pas konfliktit, në vend që të theksojë vetëm arrestimet e të dyshuarve për krime lufte.